جایگاه نفت در تحولات سیاسی ایران از ابتدا تا پایان حکومت رضاشاه

نفت یکی از مهم ترین منابع ایران است که از ابتدای پایه گذاری صنعت آن در کشور، همواره نقشی اساسی در معادلات و حیات اقتصادی ،سیاسی، اجتماعی ایرانیان داشته است و علاوه بر اینکه منبع عمده ی تأمین انرژی در دنیای امروز است، نقش مهمی نیز در تعیین میزان قدرت ملی و اعتبار بین المللی کشورهای مختلف ایفا می کند و مسیر توسعه کشور و ارتقای قدرت ملی ایران نیز، از درون همین بخش می گذرد. با توجه به اهمیت فراوان نفت ، بررسی و تحقیق همه جانبه در مورد آن در سطح وسیع لازم به نظر می رسد و همین مسئله باعث شد در این پژوهش جایگاه نفت در تحولات سیاسی ایران از آغاز تا پایان حکومت رضاشاه مورد بررسی قرار گیرد. پس از کشف و استخراج نفت توسط کمپانی های نفتی، رقابت شدیدی بین کشورهای استعمارگر برای تسلط بر منابع نفتی خاورمیانه آغاز گردید.ایران نیز به عنوان کشور مهم نفت خیز مورد توجه این کشورها قرار گرفت لیکن این کشور به علت حاکمیت استبداد و عقب ماندگی علمی و فنی نتوانست در مقابل نفوذ و سیطره ی این کشورها مقاومت کند و از جمله ی کشورهای نفت خیزی به شمار می رفت که در تبدیل منابع فسیلی زیر زمینی خود به عاملی برای ارتقای قدرت ملی و اعتبار بین المللی توفیق نیافت و با وجود تلاش ها و مبارزات بسیار، موفق به پایه ریزی و اجرای یک استراتژی موثر در زمینه نفت نگردید. سوال اصلی در این پژوهش این است که کشف نفت چه تاثیری بر تحولات سیاسی ایران گذاشت و این که اکتشاف و بهره برداری نفت در ایران چه تاثیری در دخالت قدرت های خارجی در ایران داشت. منابع نفتی به جای این که در خدمت رشد و شکوفایی کشور قرار گیرد، باعث تسلط و دخالت بیشتر بیگانگان بویژه چهار کشور انگلیس، روسیه، آلمان و آمریکا گردید. پیامد سلطه ی کشورهای خارجی بر منابع ایران، ضمن تشدید فقر توده ی ملت ایران،شکل گیری اندیشه ی مبارزه با این کشورها را بوجود آورد.